مقدمه :

دراین مقاله تحقیقی قصد داریم درباره ی سفره ی هفت سین ترکی و کمی ازعید نوروز برایتان صحبت کنیم .

از کنده کاری های انجام شده روی تپه و جام حسنلو واقع در7 کیلومتری سولدوز نشانه هایی ازمراسم بایرام (عیدنوروز) ترکان کشف و رویت شده است که نشان می دهد، بایرام(عید) میراث ترکان ازگذشته های دور و ازتمدن هایی مانند ماتناها و اوراتورها بجای مانده است.

این فرهنگ و رسوم متعالی با گذر زمان دربین دیگر مردمان و ملتها نیز رایج گشته است. به گواهی تاریخ عید نوروروز از3000 سال قبل حتی پیش از زرتشت درمیان ترکان رایج بوده است. درمیان منابع فارسی (ازجمله ابوریحان بیرونی) و دیگر منابع تاریخی آمده است که جمشید پادشاه فارسها با آیین بایرام ترکان آشنا شده و دستور برگذاری آن را در میان فارسها می دهد.

 اوغوز (نوروز)

در اساطیر فارسی نوروز از زمان سفر جمشید شاه به منطقه ی ترکی آذربایجان به وجود آمده و در این سفر جمشید شاه مراسمی را که بهنام اوغوز (نوروز) (طایفه ی اوغوز) معروف بوده می بیند و آنرا می پسندد و چون این مراسم درحین تجدید سال (یئنی ایل) اتّفاق می افتاده ضمن معرفی آن به قوم خویش آن را نوروز می نامد تا شروع سال جدید را نشان دهد.

یئنی گون ” نوروز “

درگذشته های دور ترکان به نوروز “یئنی گون” می گفتند و این موضوع آشکارا در دیوان لغات الترک کاشغری که بیش از 1000 سال پیش نوشته شده است می توان مشاهده کرد.

 بایرام (عید)

درزبان فارسی معادلی برای کلمه ” بایرام “وجود ندارد و کلمه “عید” یک لغت عربی است که فارسها بکار می برند. حتی لغت” جشن ” نیز کلمه ای ترکی است و درفرهنگ ترکی سنگکلاخ به آن اشاره شده است.

 یئدی (هفت):

عدد یئدی” هفت” درمیان ترکان جایگاهی ویزه است. تاریخ نشان می دهد که این عدد را اولین بار ترکان سومری ابداع کرده اند که به مرور زمان درمیان ملل دیگر جای بازکرده است. تقدس عدد هفت در نزد بسیاری از ملل و اقوام بشری موردتوجه بوده است مانند: هفت آسمان ، هفت دریا، هفتشهر عشق ، هفت روز هفته و… هفت وادی سلوک درتصوف. مولوی می گوید:

هفت شهر عشق را عطار گشت

                                           ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم

 یئدی سین (هفت تا):

 در اساطیر ترکان آمده است که پسر اوغوز در یک سال از زمستان سختی رهایی می یابد و برکت های بسیاری به وی روی می آورد و پس از آن ترکان به شکرانه یه این برکت ها هرساله ۷ تا از برکتها یا نماد آنها را در سفره ای گذاشته و جشن میگرفتند که” یئدی سین”  یا ” یتّی سین ” در ترکی یعنی “هفت تا از” برکتها می باشد و در واقع چیزی (که باحرف “س” شروع شود) به نام هفت-سین نداریم.  

برای مثال ماهی سین نداشته ولی نماد برکت آب و دریا است و قرآن و آینه نماد برکت آسمان هستند و درسفره هفت سین قرارداده می شوند.

 سفره یئدی سین

در زمان های قدیم، در میان ترکان رسم بوده است که هفت عدد ازبرکت های جهان آفرینش را جمع می کردند تا هم فرصتی باشد که از آفریدگارجهان تشکری به عمل آید و هم آنها را (به نمایندگی از تمام نعمت هایی که “تانری” (خدا) به مردم بخشیده است) با خود از سال قبل به سال جدید منتقلکنند. عدد هفت هم در این میان نشانه ی کثرت بوده است.

حال، چون هفت برکت را با خود می بردند آنها را درون سفره ای می گذاشتند و آن را « برکتلردن یئددیسین قویماق )  » گذاشتن هفت تا از برکت ها) می نامیدند. آنها عبارت بودند از:

1 – یئر برکتی (برکت زمین): قوورغا (گندم یا عدس یا سمنو)

گندم رمز و نماد برکت زندکی است و در واقع گندم که ماده اصلی نان می باشد. درزندگی انسان نقش اساسی را ایفا نموده و به همراه سو (آب) دو عنصر اصلی و اساسی حیات انسانی را تشکیل می دهند.

سمنو سمبل قدرت و شجاعت است. سمنو،نماد زایش و بارورى گیاهان و نماد خیر و برکت و شیرینی است.  هر چند امروزه بعنوان حلوای خوشمزه و خوردنی بشمار می رود، ولی دراصل این کلمه به ماده اولیه آن جوانه سبز و تازه رسیده گندم اطلاق می شده است.

 2 – آغاج برکتی (برکت درخت): آلما یا اییده (سیب یا سنجد)

سیب میوه ی سلامتی است و نماد و نشانه عشق ، مهرورزی ، دلدادگی و زایندگی است. در گذشته سیب را درخم هاى ویژه اىنگهدارى مى کردند و قبل از نوروز به همدیگر هدیه مى دادند.

 سنجد، سمبل و نماد عشق و دلباختگى است و از مقدمات اصلى تولد و زایندگى می باشد. عده اى عقیده دارند که بوى برگ و شکوفه درخت سنجد محرک عشق است!  وقتی میوه  آن بارور میشود و عطر آن در فضا می پیچد تحریک کننده قوای احساسی انسان است.

3 – گؤی برکتی (برکت آسمان): قورآن یا آینا (قرآن یا آینه)

قرآن، نماد دین باوری و خداجویی است. آینه نمادی ازخلقت و صداقت و یکرنگی و به خویشتن نگریستن و به درون نظاره کردن است. . شمع ، نماد نور و روشنایی و دانایی است.

4 – گؤیرمک برکتی (برکت سرسبزی و رشد): گؤیرمک (سبزی)

سبزی نماد طراوت، خرمی ، سرسبزی ، نو زیستی ، نوزایی ، باروری ، سادگی و ایثار، خیر و برکت و تجدید حیات و نشانۀ شادابى زندگى بشر و نشانگر پیوند او با طبیعت است.

5 – آل – وئر برکتی (برکت خرید و فروش): سیککه (سکه)

سکه، نشان ثروت و دارندگى است. سکه به نیت برکت و درآمد زیاد و بی نیازی و توفیق خدمت و هر آنچه به پیشرفت تمدن کمک کند می باشد.

6 – حیئوان برکتی (برکت حیوان): یومورتا (تخم مرغ)

تخم مرغ ، نماد آفرینش و زایش است. تخم مرغ رنگ شده نشان از باروری دارد.

7 – سو برکتی (برکت آب): سو و بالیق (آب و ماهی)

سو (آب)، مایع حیاتی و نشانه بی رنگی است. بعنوان رمز و بقای زندگی و روشنى دل انسانها بشمار می رود و زندگی انسان بدون وجود آن امکان پذیر نیست و در گذشته های دور درمیان ترکان تا حد پرستش مورد احترام قرار گرفته است. ماهی  نشان و نماد تازگى ،شادابى و تکاپو و سر زندگی، حرکت و پویایی است. انتخاب ماهی قرمز هم درتفکر اسطوره ای ترکان، معنای مبارکی (قوتلولوق) نیز داشته است.

ترجمه و تفسیر به رای:

حال، این ماجرا به زبان فارسی آمده است و عدم توجه ترجمه کننده یا ترجمه کنندگان محترم (که لطف کرده اند!!!) به “سین” در “یئددی سین” – که در زبان ترکی به معنای “تا” در “هفت تا” در زبان فارسی است- موجب شده است تا بالاجبار این کلمه را همانطور “سین” ترجمه کنند و آن را دارای رابطه  ای با حرف « س » نمایند.

 حال، تعدادی افراد هم از آب گل آلود، ماهی گرفته ولطف می کنند و برای اثبات “هفت شین” بودن آن قبل از اینکه “هفت سین” باشد(!!!) دلایلی واهی و غیر قابل قبول می آورند که حتی بچه ی کوچک هم آنها را باور نمی کند تا چه رسد به یک ملت!

دلایل یئدی سین:

حالا برای اینکه اصلاً جای ابهام نماند،دلایلی کافی برای “برکتلردن یئددی سین قویماق” بودن به جای “هفت سین” تقلبی (!)، می آوریم:

-1انتخاب حرف “س”، اصلاً معنای تفکر اسطوره ای ندارد .  چرا که در هیچک جای دریای کلمات و حتی در میان بازی های انجام شده توسط کلمات (که یکی ازآنها همین مسئله ی هفت سین است)، حرف “س” به معنای مبارکی و … به کارنرفته است. البته قابل توجه ماهی گیرندگان از آب گل آلود (که چند سطر بالاآ نها و تفکر واهی آنها را معرفی کردیم)، این اتفاق برای حرف “ش” هم، چنین است و علاوه بر اینکه سفره ی هفت سین نداشتیم، هفت شین و شراب و شیر (منظورشیر آب!) نداشته ایم. (دقتتان را بیشتر نمایید!(

2 – با توجه به “هفت سین” بودن سفره هر چه که حرف “س” در اول آن آمدهاست، باید در سفره باشد؛ یعنی مثلاً خود سفره را هم باید درون سفره ی هفت سین گذاشت و یا “سرگین” را و یا … (که خودتان می دانید آخرش، کار به جاهای باریک تر هم می رسد(

3 – اگر هنوز، قبول نکرده اید که نوروز همان اوغوز است که از ترکی به فارسی و دیگر جاها رفته است و آن را نوروز تصور کنید و آن را عیدی باستانی وقدیمی بنامید، باید بدانید که زمانی که نوروز بود، خط نوشتاری زبان فارسی،خط عربی نبوده است تا حرفی با نام “سین” در آن تصور شود! (دقتتان را بیشترکنید!(

4 – با توجه به اینکه نوروز از اوغوز گرفته شده است، احتمال این مسئله خیلی خیلی خیلی … بیشتر می شود که چیزهایی هم که به آن مربوط هستند، از ترکان و زبان اصیل و زیبای ترکی سرچشمه گرفته و به زبانهای دیگر رفتهاست که در نتیجه ی تشابه دو مثلث (!)، اضلاع متناظر متناسب بوده و هفت سین از همان “برکتلردن یئددی سین قویماق” گرفته شده باشد.

5 – توجیه تخم مرغ و رنگی شدن آن و البته آینه و قرآن و ماهی و آب درسفره ی هفت سین، اصلاً با کلمات هفت سین جور در نمی آید که نه تنها، اولشان با “س” شروع نمی شود، اصلاً حرف “س” درون آنها به کار نرفته است! پس ازاین به بعد یادتان باشد که سفره ی هفت سین نداریم. بلکه آن از همان “برکتلردن یئددی سین قویماق” است که دزدیده شده است! و می دانیم که دزدی چه کلمه باشد چه خانه و چه پول و ماشین و … ، گناه است و زشت کاری بُوَد!  پس سعی کنید شما در این گناه، دست نداشته باشید و قسمتی از این گناه را هم برعهده نگیرید.

درباره سفره یئدی سین همچنین گفته شده است که هریک از برکتهانمادی از صداقت ، عدالت و انصاف ، رفتار و کردار وگفتار نیک ، کامیابی و کامیاری ، پرهیزکاری و تقوا ، ادبیت و بخشش هستند حوب نگاه کنید که چگونه طبیعت ناب در این سفره نوروزی خلاصه شده است و آنچه درطبیعت از زیبایی ها وجود دارد مظهری در سفره یئدی  سین دارد. سفره یئدی سین مملو از آرمانها و آرزوهای یک ملت برای بهروزی و سعادتمندی است و در واقعنه تنها یک ملت بلکه در معنای عام بشریت. چرا که اینها مفاهیمی محلی نیستند و به گذشته و حال و آینده انسان و رستگاری ابدی او وابسته اند.

تمام این تکاپوها برای رسیدن یک لحظه است:  لحظة تحویل، که به دنبالش بهار می‌آید و نشانه‌هایش را می‌آورد. بهار با جشنوارة رنگ‌های شاد گل‌ها که در دامن دشت‌ها به‌پا می‌شود، بهار با اندام عریان درختانی که جامة سبز به تن می‌کنند. هر برگ و شکوفه‌ای که جوانه می‌زند شمعی است که به افتخار جشن تولد طبیعت روشن می‌شود.

قلیناق: وبلاگ بیلگی