پس از فروپاشی شوروری در سال ۱۹۹۱، ۱۵ کشور از درون این ویرانه شکوفا شدند. روسیه بزرگترین و لتونی کوچکترینشان بود. جمهوری آزربایجان (آزربایجان شمالی) نیز یکی از این کشورها بود. مردم تورک آزربایجان در سایه رهبری موفق مرحوم ابولفضل ائلچی بیگ و تحت لوای پرچم واحد که در سال ۱۹۱۸ به اهتزاز در آمده بود، طعم گوارای آزادی و عزت اقتدار و استقلال را پس از ۷۱ سال مجددا به دست آوردند.

ملت تورک و سرزمین آزربایجان در سالهای ۱۸۱۳ و ۱۸۲۸ در جنگهای نابرابر و تحمیلی دولت تورک قاجار و روسیه تزاری به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد و از آن تاریخ به امروز نیز در هر دو سوی آزربایجان این تجزیه و اشغال ادامه پیدا کرده است. قسمت شمالی در مابین سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ توانست به استقلال برسد اما مجدددا از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۹۱ در اشغال اردوگاه کمونیسم بود. اما با فروپاشی شوروی توانست استقلال خود را باز یابد. در جنوب آزربایجان ماجرا از قرار دیگر بود. پس از فروپاشی دولت قاجار و روی کار آمدن دولت پهلوی تا به امروز، به استثنائ یک سال(۱۳۲۴-۱۳۲۵) متاسفانه نتوانسته حتی از ابتدائی ترین حقوق مدنی و ملی خویش برخوردار باشد.

پس از فروپاشی شوروی و استقلال آزربایجان شمالی، شور و شعور آزادی جنوب آزربایجان را نیز فرا گرفت و حرکت ملی آزربایجان به عنوان حرکتی ملی و مدنی با خواسته های مترقی پا به عرصه سیاسی و فرهنگی آزربایجان جنوبی گذاشت. از همان ابتدای این حرکت ملی، دولت تهران سیاست سرکوب این حرکت ملی و مترقی را در پیش گرفت اما این حرکت با خواسته ها و گفتمان مدرن و مترقی توانست در اعماق سرزمین آزربایجان و ملت تورک نفوذ و گسترش یابد و این مهم نیز تا به امروز ادامه دارد.

علیرغم موفقیت گفتمان حرکت ملی آزربایجان در جای جای آزربایجان جنوبی، یکی از مشکلات انکار ناپذیر این حرکت ملی، عدم وجود یک پرچم مبارزاتی واحد بود. امری که میبایست در همان ابتدای شروع حرکت ملی از سوی فعالین، روشنفکران و پیشگامان این حرکت مرتفع میشد. اما این امر مهم پس از نزدیک به سه دهه با پیشگامی فعالین و روشنفکران در ‘’۱ تیر ۱۳۹۷’’ برای همیشه حل شد و از همان ابتدای رسمیت پرچم مبارزاتی حرکت ملی آزربایجان با استقبال و حمایت بی نظیر فعالین ملی مواجه گردید.

اهمیت وجود یک پرچم واحد برای حرکت ملی آزربایجان آنقدر واضح و روشن است که توضیح و تفسیر خاصی را طلب نمی کند.

ذکر چند نکته در مورد اهمیت پرچم برای یک حرکت مردمی و ملی:

1- پرچم واحد نشان از ‘’اتحاد، بلوغیت و یکرنگی’’ اکثریت این حرکت است.
2- یکی از موارد اختلاف برانگیز برای همیشه به تاریخ سپرده شد و دست مخالفین و دشمنان این حرکت جهت ایجاد تفرقه در این مورد خاص برای همیشه کوتاه شد.
3- این اقدام مثبت فعالین و روشنفکران حرکت ملی آزربایجان ضمن آنکه ‘’میلادی’’ در تاریخ سیاسی مبارزاتی این حرکت محسوب میشود، گامی رو به جلو در راستای اهداف متعالی این حرکت است.

کریم اصغری
کاندیدای دکترای روابط بین الملل – یکم تیر سال ۱۳۹۷