برخلاف نظرات برخی از اندیشمندان جمهوری تنها شکلی از اشکال مختلف حکومت نیست. بلکه در ماهیت و بنیان فکری نظام های جمهوری، وجود و به رسمیت شناخته شدن “مردم” یا همان “جمهور” مستتر است. یعنی در یک نظام جمهوری منبع مقبولیت و صاحبان اصلی آن نظام همان خود مردم هستند.

جمهوری منهای مردم در واقع تنها شکلی تحریف شده و “کاریکاتوریزه” شده از جمهوری است که بنا به ماهیت وجودی اش هیچ ارتباطی با فلسفه و ماهیت جمهوری ندارد. در یک نظام جمهوری حکومت نه موهبتی آسمانی است و نه استمراری تاریخی و ارثی بلکه موجودیتی تماما قراردادی و توافقی و تفاهمی است که اکثریت مردم جامعه بر روی ماهیت و هویت آن اتفاق نظر دارند.

در یک نظام جمهوری دولت نه صاحب و آمر جامعه که منتخب، مأمور و تابع جامعه است که، موظف است تا خواسته ها و مطالبات جامعه را به انجام رساند. هر گونه تحمیل و تحمل در یک نظام جمهوری جایی نداشته و دولت حق تحمیل نظرات خود بر جامعه را ندارد.

در واقع در یک نظام جمهوری، جامعه به عنوان یک نهاد مستقل، زنده و پویا مورد قبول واقع شده و مهندسی اجتماعی مردود است. چرا که این خود جامعه است که در یک فرایند پیچیده و چند وجهی و زاینده و درون زا، به اصلاح و رشد همه جانبه و هر روزه خود می پردازد و دولت حق دخالت در این فرآیند را به جز در نقش حامی و پشتیبان ندارد.

 در یک نظام جمهوری حکومت نه موهبتی آسمانی است و نه استمراری تاریخی و ارثی بلکه موجودیتی تماما قراردادی و توافقی و تفاهمی است که اکثریت مردم جامعه بر روی ماهیت و هویت آن اتفاق نظر دارند — آیدینلیق

به بیانی دیگر هر جمهوری اگر دموکراتیک نباشد ماهیت جمهوریت خود را از دست داده و تبدیل به نظامی “الیگارشیک” می گردد که تنها نام و شکلی کاریکاتوریزه شده از جمهوری را یدک می کشد.
تقلیل جمهوریت تنها به شکل ظاهری حکمرانی، خطایی بزرگ است که در نهایت به تقابل با جمهور می انجامد. نتیجه نهایی این تقابل نیز به حذف سیستم الیگارشیک و غلبه نهایی مردم تبدیل می گردد.

ملت تورک آزربایجان به عنوان یک جامعه تحول خواه و تجدد طلب این افتخار را دارد که اولین جمهوری دموکراتیک را در” مشرق زمین “بنیان نهاد و آن را به عنوان بهترین گزینه و الگوی موجود در امر حکمرانی معرفی نمود.

از این رو با توجه به تاریخ و سنت حکومتی معاصر در آزربایجان می توان به این نتیجه رسید که بهترین شکل موجود حکومت که هم حافظ منافع ملی بوده و هم دارای کارکرد مثبت بوده و در عین حال مقبولیت مردمی داشته باشد و مورد وفاق و تفاهم اکثریت جامعه آزربایجان باشد حکومت جمهوری است. جمهوری که هم ضامن بقای هستی ملی آزربایجان بوده و هم وسیله ای برای رشد و پیشرفت آن در یک فرایند و ماهیت مردمی و دموکراتیک است.

قایناق: آیدینلیق کانالی