حاشیه‌هایی که تراختور دارد به حرکت ملی تحمیل می‌کند به مراحلی رسیده است که غیر قابل چشم‌پوشی است و نیازمند بازنگری و سیاستگزاری جدیدی است که آسیبها را به حداقل برساند.

تقابل تورک ـ گیلک، تنها در سایه فوتبال می‌توانست تا این حد حاد گردد. دوستان به جای تحلیل حواشی بسیار مهم بازی اخیر تراختور ـ سپیدرود، به علت باخت تراختور و نقد «پان گیلکیسم!» پرداختند.

حال آنکه، زندگی شهروندان تورک گیلان و ادامه همکاریهای تاریخی بین آذربایجان و گیلان، برای حرکت ملی باید مهمتر از هر چیز دیگری باشد.

دعوا بر سر گردنه حیران و غیره، دلیل موجهی برای ایجاد درگیری قومی بین گیلک و ترک نیست. گردنه حیران را حکومت مرکزی از آزربایجان جدا کرده است نه گیلک و تالش.

سه‌گانه‌ی تات ـ تالش ـ گیلک، سنگ محک عدالتخواهی حرکت ملی تورک در ایران است اگر نتوانیم از حقوق برابر آنها، مانند حقوق شهروندان تورک حمایت کنیم، دیگر چه فرقی با شوونیسم فارس خواهیم داشت؟

چونکه تو بیدادگری پروری     ترک نه‌ای هندوی غارتگری (نظامی گنجوی)

                                    ***

تراختور اسب تراوای حرکت ملی، برای تحزب سراسری و ورود به صحنه سیاسی کشور است و تنها رقیب آن، احزاب تمامیتخواه فارس به نمایندگی استقلال و پرسپولیس هست و هیچ قوم و تیم و حرکت دیگری، حتی کردها را نمی‌توان و نباید در تعارض با حرکت ملی ترک در ایران تعریف کرد.

استراتژی حرکت ملی، باید دفاع از حقوق اقلیتهای قومی ـ ملی دیگر، در برابر تمامیتخواهی شوونیسم فارس باشد. این دفاع در چارچوب دموکراتیک و بر مبنای حقوق معاصر باید پی‌گیری شود.

روزی که حرکت ملی در مقابل هویت‌خواهی گیلک و لور و تالش، موضع‌گیری کند یعنی به مرحله نفی آرمانها و فلسفه وجودی خود رسیده است. این تنها آذربایجان است که توان مقابله با شوونیسم فارس با حمایت و همراهی گیلک و لور و بلوچ و ترکمن را دارد و اگر نتواند همراهی اقوام را جلب کند، جبرا در برابر شوونیسم فارس و متحدانش تنها خواهد ماند و ناگزیر سرکوب خواهد شد.

در بازی تیمهای غیرفارس، باید شعارهایی نظیر دفاع از حفظ استقلال فرهنگی اقوام و ملل، سر داده شود و به هیچ وجه اجازه تقابل دیگر اقوام با تورکها را نباید داد.

چه عیبی دارد که همراه با «تورک دیلینده مدرسه»، شعار «لور دیلینده مدرسه»، «گیلکجه رسمی اولسون» و غیره نیز سر داده شود؟ اگر تورکها همدلی عدالتخواهانه حرکتهای قومی را رهبری نکنند، چه کسی ایران را از این بی‌عدالتی و آشوب حقوقی و گرداب سیاسی، بدون جنگ و خونریزی بیرون خواهد برد؟

درگیری با کورد و تات و تالش و گیلک، توطئه فارس و ارمنی برای خفه کردن پتانسیل حرکت ملی در داخل مرزهای آزربایجان است.