میدانید معنای واقعی شعار” رضا شاه روحت شاد” چه میباشد؟
معنای واقعی آن این است که جامعه مرکز باور ایران هیچ آینده ای را برای خود متصور نیست.

انگلیس پس از براندازی سلسله قاجار و روی کار آوردن رضا خان دو چیز را از ساکنان این سرزمین به سرقت برد. اعتماد و حس برادری پیرامون نسبت به مرکز و امید آنها نسبت به آینده.

در جریان مشروطه مردم ایران روی در “آینده” داشتند. روی در آینده ای که متصور بودند در آن، دولت مدرن مخصوص ممالک محروسه ایران را خواهند ساخت و با گذر از روابط ارباب رعیتی و پای نهادن در جهان مدرن صنعتی به یکی از پرقدرترین و توسعه یافته ترین کشورهای جهان تبدیل خواهندشد.

این تصور از آینده ( غلط یا درست) تصوری مربوط به آینده بود که تجربه نشده بود و قرار بود اجرا شود.‌ اما انگلیس مشروطه را از ایران دزدید و با دولت مدرن ضد اقوامی که ساخت “آینده” در ایران را به آتش کشید.

پهلوی با “ایرانی” که ساخت، چنان ستمی در حق اقوام و ملل غیر فارس کرد که مفهوم ایران در ذهن آنان را از اعتبار انداخت و اساس علقه آنها به مرکزیت را در هم شکست. در امر مدرنیته نیز هر چه کرد، کاریکاتوری مضحک از توسعه بود که حتی ملت حاکم فارس را هم راضی نساخت.

بعد از پنجاه و اندی سال، هیچ یک از ساکنان ایران اعم از فارس و غیر فارس دیگر آینده ای را برای خود متصور نبودند. بدینگونه بود که برگشت به دوران صدر اسلام مقبولیت یافت و انقلاب اسلامی پیروز شد.

مردم از وضعیت حال خود، به گذشته ای که تصور میکردند در آن خوشبخت خواهند شد، پناه بردند. “حکومت عدل علی” یعنی جستجوی خوشبختی در اعماق تاریخ اسلام.

اما اینک بعد از چهل و اندی سال هیچیک از تصوراتی که مردم متصور بودند، عملی نشده است. (حال تقصیر کیست بماند) دیگر در ذهن انسانهایی که در سرزمین ایران زندگی میکنند، آینده ای که در آن بتوانند، خوشبختی خود در “ایران پهلوی ساخته” را متصور شوند، وجود ندارد.

تمامی اتفاقات صد سال گذشته تحت حاکمیت اندیشه ای فارس محور بوده است پس خودبخود در ناخودآگاه انسانها مسئولیت اینهمه بر آنها معهود، و مالکیت ایران بر آنها مفروض میشود.

آری ساکنان چنین ایرانی بی آینده شده اند. از این بی آینده گی هر یک از اقوام و ملل به شیوه خاص خود می گریزد. مرکز باوران فارس محور هم چاره را در پناه بردن به گذشته می یابند.

شعار “رضا شاه روحت شاد” عینیت یافتن ترس تلخ مردمی است که از “حال” به ستوه آمدند و از “آینده” در هراسند. آنها هیچ آینده ای برای خوشبختی خود متصور نیستند.

حسن ارک
۱۴۰۰/۶/۴