بیانیه جمعی از دموکراسی‌خواهان آزربایجان پیرامون معضلات ممالک محروسه ایران و مبانی گذار از آن مورّخه ۰۷/۰۹/۱۴۰۱
ما به‌عنوان جمعی از دموکراسی‌خواهان آزربایجان حل موانع و مشکلات ذیل را برای توسعه همه‌جانبه کشور ضروری می‌دانیم که این راهکارها می‌بایست بر مبنای موازین بین‌المللی و رعایت اعلامیّه‌های جهانی حقوق بشر، حقوق‌زبانی، حقوق افراد متعلّق به اقلیّت‌های ملّی، مذهبی و زبانی، میثاق‌های بین‌المللی حقوق مدنی–سیاسی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کنوانسیون‌های رفع هرگونه تبعیض علیه زنان، رفع هرنوع تبعیض نژادی، حقوق کودک، میراث فرهنگی وطبیعی جهان، عدم تبعیض در آموزش و پرورش و حفاظت از محیط زیست مصوب سازمان ملل متحد و سازمان یونسکو مورد تدقیق، تدوین و اجرا قرار گیرد.
۱- مسئله خودکامگی و باز تولید آن
لزوم گذار به «دموکراسی»، تضمین حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی شهروندان، تفکیک و استقلال واقعی قوا، تضمین آزادی بیان و گردش آزاد اطّلاعات، تضمین برگزاری انتخابات آزاد، شناسایی حق رفراندم، مشارکت دادن مردم در اداره امور کشور، علنی بودن دادگاه‌ها، تضمین آزادی احزاب، تشکّل‌های صنفی و آزادی رسانه‌های عمومی.
۲- مسئله زنان الف: لزوم حلّ مشکلات زنان از طریق تأمین برابری کامل حقوق زن و مرد، رفع کلّیه مظاهر ظلم و تبعیض و تحقیر و خشونت علیه آنان و به‌رسمیت شناختن نقش فعّال زنان در تحولات اجتماعی و برطرف نمودن موانع فرهنگی- حقوقی مردسالار برای حضور آنان در جایگاه‌های شایسته شغلی و کلان مدیریتی در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، اداری، سیاسی کشور.
ب: تأکید ویژه در مورد زنانی که در معرض انواع تبعیض‌های درهم‌تنیده (نژادی، زبانی و طبقاتی) قرار دارند و از تأثیرات مرکب آنها دچار رنج مضاعفی هستند و لزوم اعمال تبعیض مثبت برای رهایی از تضییق و تضییع حقوق اجتماعی- سیاسی، اقتصادی و قانونی آنان.
۳- مسئله جوامع فرهنگی و ملّیت‌ها الف: ایران متعلّق به همه ایرانیان است، لذا همه جوامع فرهنگی و ملّیت‌های ایرانی باید متساوی‌الحقوق باشند. زبان و فرهنگ هر یک باید مورد حمایت عادلانه و بدون تبعیض قرار گیرد. آموزش زبان مادری و آموزش به‌زبان مادری حق مسلّم همه انسان‌هاست.
ب: لزوم تحوّل اساسی در ساختار اداری و سیاسی کشور از سیستم متمرکز به سیستم فدرالیسم دموکراتیک با تشکیل ایالت‌های مختلف. این مهم از طریق تأسیس مجالس ایالتی و نهادهای اداری- سیاسی محلّی، رفع کلّیه تبعیض‌های اقتصادی و فرهنگی و مشارکت دادن ملّیت‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان و اداره کشور قابل تحقق است.
۴- شکاف مرکز- پیرامون
لزوم رفع هرگونه تبعیض از مناطق محروم پیرامونی از طریق اعمال تبعیض مثبت به‌نفع مناطق محروم و ضرورت سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها در راستای محرومیّت‌زدایی در این مناطق.
۵- بحران زیست‌محیطی الف: لزوم احیاء و حفاظت محیط زیست و ممانعت از تخریب آن، مقابله با آلودگی منابع طبیعی، خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها، فرسایش خاک، کویرزایی، افت آب‌های زیرزمینی و فرونشست دشت‌ها (که علاوه بر عامل جهانی تغییرات اقلیمی) عمدتاً ناشی از اجرای سیاست‌های نامتوازن توسعه، رشد بی‌روّیه جمعیّت و توزیع نامتناسب آن می‌باشد. ب: با توجه به اینکه مهم‌ترین بحران محیط زیستی ایران بحران آب است که تبعاتی از جمله بروز درگیری بین ساکنان حوزه های مختلف آبی و مهاجرتهای اقلیمی را در پی دارد، لذا حلّ آن بایستی در اولویّت برنامه‌ریزی‌های کلان کشور قرارگیرد.
۶- مسئله جوانان و شکاف سنّی
ضرورت توجه به جایگاه جوانان در امور اجتماعی، پرهیز از تحمیل هرگونه سیاست مداخله‌گرایانه برای تحمیل سبک زندگی خاص، تأمین امنیت و افزایش امید نسل جوان، اصلاحات بنیادی در نظام آموزشی و تاکید برعدالت آموزشی، تجدیدنظر در نحوه خدمت نظام وظیفه و سرمایه‌گذاری برای پرورش استعدادهای نسل جوان.
۷- بحران اقتصادی و شکاف طبقاتی الف: لزوم تغییرات بنیادین در نظام اقتصاد رانتی و نفتی کشور برای رسیدن به نظام اقتصادی توسعه‌محور با تکیه بر اصول علمی، بهره‌گیری از کلیه ظرفیت‌‌های ملی با ترویج خلاقیت عمومی و ابتکارات کارآفرینان، فراهم نمودن زمینه های ثبات اقتصادی از طریق جذب سرمایه های خارجی و تقویت سرمایه گذاری داخلی و کاهش بیکاری.
ب: لزوم تأمین عدالت اجتماعی به‌مثابه خواست اکثریّت مردم از طریق مبارزه با رانت و فساد اداری و انواع تبعیض در فرصت‌های شغلی و اقتصادی، لزوم جبران کامل اثرات تورّم برای قشر آسیب‌پذیر حقوق‌بگیر (کارگران، کارمندان، بازنشستگان) و اتخاذ سیاست‌های محرومیت‌زدایی از حاشیه‌نشینان،مشارکت دادن کارگران واحدهای تولیدی و صنعتی در سهام شرکتها و سود سهام حاصل از آن،توجه ویژه در بودجه بندی حوزه سلامت و تسهیل استفاده عموم از خدمات بهداشتی و درمانی.
۸- تبعیض‌های دینی و عقیدتی
لزوم تأمین برابری پیروان ادیان و مذاهب و فِرَق مختلف، آزادیِ برگزاری آیین‌ها و مناسک دینی، تفکیک نهاد دین از نهاد حکومت و رفع هرگونه تبعیض در مورد نحله‌های دینی و عقیدتی.
۹– تنش‌های بین‌المللی
لزوم قرار گرفتن کشور در بستر روابط دوستانه با همسایگان، کشورهای منطقه و جامعه جهانی از طریق تنش‌زدایی در روابط خارجی و کمک به صلح پایدار، تنظیم سیاست خارجی مبتنی بر منافع ملی که متضمن امنیت، رفاه و آزادی است. اجتناب از نظامی‌گری توسعه طلبانه که منجر به اتلاف منابع مالی کشور در مسابقه تسلیحاتی می‌شود.
***
اعتقاد داریم که بی‌توجّهی به معضلات فوق دلیل اصلی گسترش نارضایتی‌ها و مهاجرت میلیونی هموطنان به ویژه دانش‌آموختگان، نخبگان، کارآفرینان و فرار سرمایه‌ها به خارج از کشور و بروز بحران‌های وسیع اجتماعی شده‌‌است. بحران‌هایی که هر ازگاهی به اعتراضات وسیعی منجر می‌شود و هربار نیز شکاف مردم با حکومتگران را عمیق‌تر می‌سازد.
بر این باوریم؛ نیروهای صدیق و مردمی که می‌توانند در سپهر سیاسی کشور نقشی بر عهده گیرند، باید در راستای شناخت مسائل و معضلات فوق قدم برداشته، رویکرد و سیاستگذاری‌های خود را معطوف به ارائه راه حلّ یکایک این مسائل برای پشت سر گذاشتن آنها نمایند.
ما به‌عنوان جمعی از دموکراسی‌خواهان آزربایجان، ضمن دعوت از هموطنان عزیز جهت اتحاد حول محورهای فوق، آمادگی خود را برای هرگونه همفکری و همکاری در این موارد بخصوص مسائل اقوام و ملّیت‌های ایرانی و مسائل خاص آزربایجان اعلام می‌داریم.
