– چه چیزی و چه معامله ای بین حاکمیت و کوردها در حال صورت گرفتن است ؟ و چرا حاکمیت به جای ترک ها ،در حال معامله با کوردها است ؟

– گرچه سیاست هزارتوی گمراه کننده است ، اما تا آنجا که از جریان امور می توان فهمید ، چنین معامله ای بی شباهت به واقعه برجام نیست که نهایتش وعده بی ضمانت بود . احزاب کوردها به لحاظ ساختار میلیشیای خود، دارای وحدت فکری در رسیدن به منافع ملی ،در بین خود نیستند، لذا ، هم خود کوردها و هم دولت ایران ، در معامله  دارای دشواری خاصی خواهند بود.

ساختار سیاسی کوردها دارای قدرت قبیله ای است ، لذا  معامله سیاسی با آنها  زمان بر و ای بسا بی نتیجه باشد . آیا ایران در مورد خودمختاری کردستان می تواند معامله کند؟

این مورد بخصوص دارای عوارض و خط قرمزهای است که تقریبا یک صد سال بر سیاست ایران در برخورد با ملل و اقوام ایرانی سایه افکنده است. لذا پذیرش چنین معامله ای به معنای تغییر سبستماتیک حاکمیت به سمت نطام فدرالیستی است.

اما برخورد با فعالین مدنی آذربایجان ، نشان داد دولت دستکم در عملیاتی کردن و تعمیم چنین شیوه ای فکر نمی کند. در این صورت آیا یک استثای در کار خواهد بود؟ چنین نگرشی در مرکز طرفدارانی دارد که نمونه آن را در مقاله هاشمی مقدم دیدیم .

اما مسئله اساسی در این است که هنوز رئوس مذاکرات طرف های مقابل مشخص نیست , این مذاکرات ظاهراً در نروژ صورت گرفته است. اخبار درز شده حکایت از این دارد که کوردها برای تداوم گفتگو شروطی را مطرح کردند و این شروط نشان می دهد که خود کوردها نیز می دانند ، معامله پشت درهای بسته هیچ ضمانت اجرایی ندارد ، لذا  علنی بودن مذاکرات ، پذیرش حقوق رسمی آنها از طرف ایران و نهایتا حضور نهادهای بین المللی در این مذاکرات را پیش کشیده اند .

در واقع کردها از احتمال تبدیل این مذاکرات به یک بازی تاکتیکی ابا دارند ، لذا فرصت را برای گرفتن ضمانت بین المللی از ایران ، مناسب می بینند.

به احتمال زیاد مذاکرات ، بسته به شرایط و  اوضاع سیاسی در خلیج فارس خواهد بود . و اینکه احتمال درگیری یا یافتن راه حل سیاسی در چه حدی باشد متغییر خواهد بود .

از مجموع اخبار و روایات جسته و گریخته هنوز نمی توان نتایج قطعی به دست آورد و باید منتظر زمان ماند . اما در خصوص آذربایجان و دلایل عدم مذاکرات با مخالفان و تشکل های خارجی ، می توان به شیوه مبارزه آذربایجان اشاره کرد.

با توجه به ماهیت مبارزه مدنی ، در وضع فعلی این شیوه خطری برای دولت محسوب نمی شود .زیرا ماهیت این حرکت با شیوه قهری امریکائیها ، هیچ مناسبتی ندارد ، کردها می توانند به عنوان نیروی نیابتی علیه ایران جبهه نظامی بگشایند ، حال آنکه در آذربایجان نه چنین نیروی وجود دارد و نه پذیرشی دارد .

حرکت تحول خواهی اذربایجان, شکلی از تحول خواهی جامعه مدنی است. چنین مطالباتی را معمولا نگرش امنیت گرا نمی پذیرد . البته در داخل حاکمیت ، نگاه های افراطی تر از این هم وجود دارد که سعی می کند ،مطالبات مدنی را به گرایش رادیکالی سوق دهد بی آنکه به عواقب ناخوشایند آن فکر کند.اگر این مطالبات در آذربایجان به چنین وضعی کشانده می شد ، احتمالا این بار جای کوردها ،نماینده گان آذربایجان نشسته بودند.

مسلما نتایج حاصل از مذاکرات دولت با نمایندگان احزاب کورد ،در خط دهی به شیوه مطالبات آذربایجان تاثیر قاطع خواهد داشت ، این نتایج اگر متاثر از نگاه ویژه ، و دارای تبعیضات خاص به نفع قومی خاص باشد ، در این صورت سایر نماینده گان اقوام نیز با تقریب به یقین تغییر استراتژی شیوه مطالبات را در پیش خواهند گرفت .