عزت ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی ایران، ندانسته حرف صحیحی گفته است که ایل بزرگ قشقایی افتخار و شناسنامه ایران است.

بر اساس اساطیر و افسانه‌های تورکی، اوغوزخان نیای مشترک تورکها شش فرزند داشت که هر کدام آنها نیز چهار فرزند داشتند و ۲۴ نوه او پدران ۲۴ قبیله اولیه تورکها شدند. این باور اساطیری هزار سال پیش در کتاب «دیوان اللغات الترک» ذکر شده و شرح دقیق آن به همراه اسامی همه طوایف تورک، بعدها توسط رشیدالدین فضل الله همدانی و دیگران نوشته شده است.

برای همین نام طوایفی مانند قایی، افشار، بیگدلی، بیات، خلج، ایمور و غیره برگرفته از نام ۲۴ نوه اوغوزخان است و حاکمیت بعد از اوغوز به پسرش گون‌خان و بعد از او به قایی می‌رسد. برای همین در اکثر داستانهای اساطیری، طایفه قایی پیشگام سایر طوایف تورک ذکر شده و دده‌قورقود گفته است که تا آخرالزمان سروری و حکومت از آن قایی خواهد بود و این اقتدار تا روز قیامت پایدار خواهد ماند.

فاروق دمیرتاش رد پای قایی‌ها را از چین تا آسیای صغیر رصد کرده و محمدتقی زهتابی می‌نویسد که ۴۴۰۰ سال پیش، برای اولین بار در کوههای آلتای و ۳۴۰۰ سال پیش در آُسیای صغیر به نام قایی برخورد می‌کنیم که با امپراطوری هیت جنگیده‌اند.

اسدالله مردانی رحیمی، منوچهر کیانی، حسین محمدزاده صدیق و سایر محققانی که در موضوع تاریخ قشقایی تالیفاتی داشته‌اند، قشقایی را معادل همان طایفه قایی دانسته و احتمال داده‌اند که شاید پیشگامی آنها باعث شده تا لغت قاش به معنی پیشانی و پیشقراول به اول نام قایی افزوده شود و اکثر پسرعموهای قایی نیز ذیل نام قشقایی سامان یابند.

زائور حسنوف در کتاب «سکیف‌های امپراطور» می‌نویسد که اوغوزخان لقب تارقیتای، موسس سلسله سکایی (ساقایی) در نهصد سال پیش از میلاد است که توانست طوایف متعدد تورک را تحت لوای سکایی‌ها گرد آورده و امپراطوری بزرگی را سامان نهد و پیشگام آرساق‌ها (یا همان آرشاق، ارشک، پارت)، هونها و گؤک‌تورکها شود.

حسین جدی بیات نیز در موضوع پیوستگی تاریخی و قومی اوغوز- قشقایی، پیشگامی قایی‌های بر تورکها را به هزاره اول قبل از میلاد کشانده و می‌نویسد که امپراطوری سکایی نیز با پیشگامی قایی‌ها و ذیل لوای ساک‌کایی، موفق به اتحاد تورکها شدند و میرعلی سیدوف نیز طوایف آغ‌ساق و قاراساقلی را بازماندگان سلسله سکایی (ساقایی) دانسته که با طایفه قایی زیسته و در همدیگر ادغام شده‌اند و امپراطور اشکانی یا ارشکها نیز برآمده از طایفه آرشاق یا آرساق هستند.