زمانی که بحث از رسمیت یافتن و شناسایی بین‌المللی کشوری به میان می آید اولین مسئله مرزهای بین المللی آن کشور و حل اختلافات مرزی در تحدید حدود جعرافیایی است. از زمان استقلال آزربایجان و ارمنستان تعیین و تحدید حدود مرزهای فی مابین تعیین تکلیف نشده و به تبع آن این دو کشور همدیگر را بعنوان کشور در تعریف حقوق بین المللی شناسایی نکرده اند.
یکی از مباحث مهم معاهده صلح آتی فارغ از مسئله قره باغ و وضعیت حقوقی آن تعیین دقیق مرزها است که در نشست اخیر بروکسل بر تعیین دقیق مرز میان دو کشور توافق گردید و مقرر بوده اقدامات فنی و توافقات لازم بعدی بعمل آید که ارمنستان از اجرای توافق سر باز زد.
مبنای واهمه تهران از قطع ارتباط با ارمنستان
علیرغم اینکه مطابق صلحنامه ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ جمهوری آزربایجان و ارمنستان با حضور روسیه، مبنی بر ایجاد کوریدور زنگه‌زور، ارتباط زمینی ایران و ارمنستان حفظ میشود، لکن فاکتور مهمی که برای تعیین دقیق مرزها و علامت گذاری آن مورد بحث طرفین است مراجعه به آرشیوهای شوروی سابق است؛ زیرا در دوران شوروی هر دو کشور بعنوان جمهوری نیمه مستقل دارای مرز تعیینی از طرف حاکمیت مرکزی بوده اند.
الهام علیف نیز به همان اسناد شوروی استناد می نماید ولی تاکید دارد منطقه زنگه‌زور از هزاران سال پیش تا ۱۹۳۳ جز خاک آزربایجان بوده و حتی در زمان استقلال اولیه هر دو کشور در سال ۱۹۱۸ بعنوان خاک آزربایجان به رسمیت شناخته شده بود تا اینکه با تصمیم جنجالی حزب کمونیست زنگه زور تجزیه شده و قافان، گوروس، قاراکلیسا و مهری به ارمنستان بخشیده شده و به تبع آن تغییر بافت جمعیتی انجام گرفت ولی با این وجود تا سال ۱۹۸۸ طبق اسناد سرشماری شوروی اکثریت جمعیتی این مناطق آزربایجانی بوده است که بعد از آن اخراج و تصفیه قومی انجام گرفت.
حال استناد آزربایجان به نقشه های تاریخی نقشه های قبل از سال ۱۹۳۳ می باشد.
زنگه زور آزربایجان-هارای
علی ایحال، فعلا مرزی بین طرفین توافق نشده است و ارمنستان در ادعای نقض تمامیت ارضی از طرف آزربایجان، این سوال بزرگ حقوقی را در مقابل خود می بیند که از کدام مرز بحث کند؟ از مرزی که علیرغم این همه فشار بین المللی حاضر به تعیین دقیق آن نیست؟
ارمنستان، عضو پیمان امنیت جمعی، با ادعای ورود آزربایجان به خاک خود از کشورهای عضو پیمان، استغاثه کمک نظامی نمود که با جواب منفی قزاقستان و قرقیزستان و روسیه مواجه گردید و پاسخ آنها این بود که وقتی مرزی مورد توافق قرار نگرفته است صحبت از تجاوز به خاک و نقض تمامیت ارضی بیمعناست.
مفاد صلح پیشنهادی آزربایجان نیز متکی به موازین بین الملی و با تاکید بر تعیین دقیق مرزها، شناسایی متقابل تمامیت ارضی می باشد که پس از درگیری اخیر نخست وزیر ارمنستان تمایل به تهیه و امضای این صلحنامه نشان داد.
